Osam decenija od pretvaranja Žute kuće u mučilište

Marijana Tolimir | 23. septembar 2021. | 10:46 | Društvo

Ovog septembra navršilo se tačno osamdeset godina otkad  su okupacione vlasti pretvorile Žutu kuću u zloglasno mučilište. Na to je simboličnim polaganjem venca na spomen-ploču podsetila dr Margareta Bašaragin, koja istražuje sudbine subotčkih žena koje su pružile otpor fašistima.

Jedna od najlepših građevina u centru Subotice osam decenija skiva mučnu tajnu- tu su tokom Drugog svetskog rata mučeni protivnici okupatora, među njima i 96 žena. Do svakog imena dr Margareta Bašaragin iz Udruženja Ženske studije i istraživanja iz Novog Sada došla je zahvaljujući spisku koji je svojevremeno sačinila novinarka Magda Simin Bošan. Tada se, kako ističe, osetila prozvanom da skrene pažnju javnosti na ovaj značajan datum.

Od žena koje su prošle kroz Žutu kuću na smrt su osuđene dve – Lola Vol koja je obešena ispred današnje zgrade suda zajedno sa njenim saborcima, i Magda Rac, čija je presuda kasnije preinačena i ona je kraj rata dočekala u zatvoru, dok su neke bile maloletne u to vreme, navodi Bašaragin.

Žuta kuća izgrađena je pre 150 godine i bila je sedište banke, međutim od 1941. godine tu se useljava Hortijeva kontraobaeštajna služba, koja je delovala van pravnog sistema, prilično brutalno prema komustima i protivnicima okupatorskog režima, objašnjava Dejan Mrkić iz Istorijskog arhiva u Subotici.

Kroz kuću terora od 1941. do 1944. godine prošlo je više stotina Subotičana, a po mišljenju Mrkića, bilo bi interesantno istražiti šta je bilo nakon oslobođenja, jer je tu još neko vreme bilo zatočenika, ali nove Jugoslavije.